Kolej dojazdowa EKD-WKD, po wznowieniu kursowania pociągów po przerwie spowodowanej zniszczeniami wojennymi z czasów Powstania Warszawskiego, dalej – tak jak w czasie okupacji i przed wojną – wykorzystywała trasę przebiegającą ulicami: Drawską, Szczęśliwicką, Niemcewicza, Tarczyńską i Nowogrodzką. Dworzec warszawski EKD-WKD znajdował się przy ul. Nowogrodzkiej w częściowo zrujnowanym budynku blisko skrzyżowania ul. Nowogrodzkiej z ul. Marszałkowską mniej więcej tam, gdzie dziś wznosi się pawilon CPLiA. Mimo to dworzec ten nazywał się Warszawa – Marszałkowska WKD. [middle1] W związku z poszerzeniem ul. Marszałkowskiej oraz dążeniem do uporządkowania Śródmieścia zapadła decyzja skrócenia trasy EKD-WKD i od 1958r. kolej ta dojeżdżała do prowizorycznego dworca końcowego zbudowanego na terenie dawnego Ogrodu Pomologicznego wzdłuż ul. Nowogrodzkiej między ul. Emilii Plater a ul. Chałubińskiego. Mimo, że dworzec ten znajdował się przy ul. Nowogrodzkiej, nosił nazwę Warszawa – Chałubińskiego WKD. Dzięki temu skróceniu ogólna długość EKD-WKD zmalała o ok. 400m, co jednak nie miało wpływu na ogólny kilometraż EKD-WKD umieszczony w Urzędowym Rozkładzie Jazdy Pociągów PKP. Skutkiem wstrzymania ruchu pociągów EKD-WKD na części ul. Nowogrodzkiej – mieszkańcy tej ulicy (a zachowały się niemal wszystkie przedwojenne kamienice mieszkalne oraz budynek b. Banku Rolnego, „Romy” mieszczącej Operę Warszawską i budynek Poczty Polskiej) odetchnęli z ulgą nie będąc dalej niepokojeni nieustannym dudnieniem kół na źle spasowanych złączach szynowych. Więcej, władze miasta st. Warszawy niemal natychmiast poleciły usunąć torowisko i wyposażyć ten odcinek ul. Nowogrodzkiej w porządną asfaltową jezdnię na solidnym podłożu, krawężniki oraz porządnie ułożone chodniki. Dotychczas odcinek ul. Nowogrodzkiej od skrzyżowania z ul. Poznańską do skrzyżowania z ul. Emilii Plater był wybrukowany kamieniem polnym i brak było kamiennych – a nawet jakichkolwiek – krawężników. Woda zbierała się w kałużach, płynęła rynsztokami i wzdłuż zagłębień przy szynach rozbryzgując błotnistą maź w czasie deszczy i roztopów wprost na przechodniów. Taka sytuacja – przed siedzibą Opery – była wprost kuriozalna. Dworzec EKD – przemianowanej jeszcze przed 1950r. na WKD – przy ul. Nowogrodzkiej zwany nie wiedzieć, dlaczego Warszawa – Chałubińskiego funkcjonował w tym miejscu do 1964r. W tym roku, bowiem – na skutek coraz liczniejszych protestów mieszkańców ulic Niemcewicza, Grójeckiej, Tarczyńskiej oraz dyrekcji takich instytucji jak: szpital Dzieciątka Jezus, Dyrekcja Wodociągów, Urząd Skarbowy, Wojskowy Instytut Geograficzny oraz w związku z budową Dworca Centralnego PKP przeniesiono tory EKD-WKD na nową trasę. Odtąd trasa EKD-WKD przebiegała ulicami: Drawską, Szczęśliwicką (jak dawniej), ale dalej łagodnym łukiem skręcała do pogłębiającego się w kierunku wschodnim wykopu linii średnicowej i przez Dworzec Ochota dochodziła do Dworca Śródmieście WKD. Zniknęły, zatem kolizje ruchu miejskiego z torami EKD-WKD na ul. Chałubińskiego, ul. Lindley`a, pl. S. Starynkiewicza, pl. A. Zawiszy, ul. Grójeckiej, a mieszkańcy tych ulic nareszcie przestali być niepokojeni wizgiem i piskiem skręcających wagonów EKD-WKD przy pl. A. Zawiszy i przy narożniku Tarczyńskiej i Niemcewicza, przestał dokuczać klekot przy przejeżdżaniu przez tory tramwajowe przez ul. Chałubińskiego i przez ul. Grójecką. Można było przystąpić do modernizacji nawierzchni ulicy Nowogrodzkiej, Tarczyńskiej i Niemcewicza, co też wkrótce uczyniono kładąc tam wszędzie porządne nawierzchnie asfaltowe, krawężniki i chodniki. Jedynie odcinek ul. Nowogrodzkiej pomiędzy ul. Emilii Plater a ul. Chałubińskiego jeszcze czekał przez około 25 lat na ostateczne uporządkowanie, ponieważ w opuszczonym przez EKD-WKD budynku dworcowym ulokował się POLRES, który opuścił te budynki ustępując miejsca biuru budowy obu wysokościowców. Ten odcinek ul. Nowogrodzkiej dopiero od około 2 lat jest całkowicie uporządkowany i przejezdny. W latach siedemdziesiątych przez pewien czas (około 2 lat) trasa kolei EKD-WKD została okresowo skrócona o odcinek Warszawa – Ochota WKD – Warszawa – Śródmieście WKD. Założono w wykopie prowizoryczne kozły oporowe tuż przed wiaduktem ul. Żelaznej (patrząc od strony Dworca Ochota) oraz założono zwrotnicę zaraz za stacją Warszawa – Ochota WKD. Było to spowodowane budową płyty kryjącej tory między ul. Marchlewskiego (obecnie Jana Pawła II) a ul. Żelazną, wiaty nad peronem Dworca Warszawa – Śródmieście WKD, pochylni, itp. Po wykonaniu tych urządzeń przywrócono ruch na poprzednio zamkniętym odcinku. Dnia 22.05.1966r. skrócono trasę EKD-WKD w samym Grodzisku Mazowieckim i od tego dnia kolejka dojeżdżała w Grodzisku jedynie do końcowej stacji Grodzisk Mazowiecki – Radońska. W związku z przeniesieniem trasy EKD-WKD do wykopu oraz jej skróceniem w Grodzisku Maz. ogólna długość trasy EKD-WKD zmalała o 2 km (z 34 do 32 licząc z Warszawy – Śródmieście WKD do Grodziska Maz. – Radońska bez uwzględnienia odnóg do Milanówka i Włoch, które nadal były czynne, tak jak przed wojną). W latach 1968 – 1972 wymieniono cały szczęśliwie zachowany przez okres wojny przedwojenny tabor na nowy i zmieniono jego charakterystyczny zestaw kolorystyczny z niebiesko – kremowego na czerwono – kremowy. Wycofane wagony silnikowe i doczepne uległy kasacji. Ocalał jeden wagon silnikowy. Znajduje się on na wystawie taboru w Muzeum Kolejnictwa. Jest w bardzo złym stanie. W 1971r. zlikwidowano odnogę EKD-WKD ze stacji Warszawa – Szczęśliwice przez Włochy – Graniczna do Włoch – WKD oraz tory postojowe koło stacji Warszawa – Szczęśliwice. Odcinek Warszawa – Szczęśliwice – Włochy WKD mierzył 2 km. W 1974r. skrócono trasę EKD-WKD w Milanówku o ok. 1 km i od tego roku kolejka kończyła bieg na przystanku krańcowym Milanówek – Graniczna. Wreszcie w 1975r. dnia 1 stycznia kolejka EKD-WKD została usunięta całkowicie z ulic Warszawy i od stacji Raków w kierunku Warszawy została wprowadzona na tereny kolejowe obrzeżem, których od wiaduktu Alei Jerozolimskich nad torami tzw. kolei radomskie przebiegała wzdłuż linii kolejowej przez stację Warszawa – Mszczonowska przemianowaną w rok później na Warszawa – Reduta Ordona i południowym obrzeżem linii średnicowej przez Dworzec Zachodni WKD, Dworzec Ochota WKD docierała do Dworca Śródmieście WKD. W latach następnych wymieniono wszystkie tory na całej długości kolei EKD-WKD i zastąpiono drewniane słupy podporowe trakcji elektrycznej na bardziej nowoczesne. Po dzień dzisiejszy trasa kolei EKD-WKD nie uległa zmianie. W ostatnim czasie poważnie ograniczono częstotliwość kursowania pociągów. W okresie powojennym od czasu do czasu przebąkuje się tu i ówdzie o wybudowaniu odnogi kolejki EKD-WKD mniej więcej od Otrębusów do Nadarzyna. Opracował: mgr Andrzej Gilewski Warszawa, dnia 17 sierpnia 1992r.
