Reklama

Dzielnica wielu kultur - Muzeum Ikon

16/02/2021 01:32

Prezentowane artykuły zostały napisane pod kątem przygotowywanej przez Marię i Przemysława Pilich książki o wielokulturowej Warszawie. Warszawa była od początku miastem wielu narodów i wielu kultur. Od średniowiecza przyjeżdżali tu kupcy z wielu stron świata, m.in. żydowscy, ormiańscy, serbscy i greccy. Po Powstaniu Listopadowym do Warszawy zaczęli masowo napływać Rosjanie. W 1918 r. żyło w Warszawie 320 tys. Żydów, co stanowiło 42,2 % ogółu mieszkańców. Już w ostatnich latach na ulicach stolicy nieomal masowo pojawili się Wietnamczycy i Hindusi. Coraz więcej mieszka u nas muzułmanów. Wszyscy oni pozostawiają własne ślady w naszym mieście.

To mało znane muzeum znajduje się na Ochocie, przy ulicy Lelechowskiej 5. Otwarte zostało 29 listopada 2011 r. Mieści się w nieciekawym budynku dawnej kotłowni. Nic nie wskazuje na to, że gdy wejdziemy do środka, znajdziemy się jakby w pałacu z bajki. Twórcą przebudowy opuszczonej kotłowni był architekt Andrzej Markowski, autor m.in. cerkwi garnizonowej w Białej Podlaskiej, a przede wszystkim świątyni Hagia Sofia w Warszawie.

Główną częścią muzeum jest niewielka cerkiew nosząca imię św. męczennika Grzegorza Peradze, Gruzina, księdza prawosławnego, archimandryty (odpowiednik rzymskokatolickiego opata). Był on znanym w świecie wszechstronnie wykształconym naukowcem i profesorem Studium Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Warszawskiego. Aresztowany z powodu donosu trafił do więzienia na Pawiaku w Warszawie. Został zamordowany 6 grudnia 1942 r. (miał 43 lata) w obozie w Auschwitz w podobnych okolicznościach jak wcześniej, w tym samym obozie, św. o. Maksymilian Kolbe. Tak samo poszedł dobrowolnie na śmierć, aby ratować innych. Nie jest wiadome, czy został rozstrzelany, skierowany do komory gazowej czy też zamordowany w inny sposób. Św. Grzegorz Peradze jest postacią bardziej znaną w Gruzji niż w Polsce. W Tbilisi od 2002 r działa uniwersytet jego imienia, jest też patronem jednej z ulic tego miasta. Jego nazwisko można znaleźć również na tablicach pamiątkowych poświęconych zamordowanym pracownikom Uniwersytetu Warszawskiego, umieszczonych na budynku Instytutu Historycznego UW.

Cerkiew przy ul. Lelechowskiej nawiązuje do świątyń gruzińskich. Pośrodku stoi typowy dla nich drewniany rzeźbiony krzyż, niespotykany w cerkwiach rosyjskich i polskich. Są też gruzińskie ikony. Wnętrze jest dość ciemne, ale bajecznie kolorowe. Autorem ikon w ikonostasie jest polski artysta Grzegorz Zinkiewicz. Jedna z nich przedstawia św. Grzegorza Peradze. Witraże są dziełem Adama Stalony-Dobrzańskiego. Godna uwagi jest ponadto ikona przedstawiająca „równą apostołom” św. Nino - to ona ochrzciła Gruzję. Twórcą wielkiego żyrandola jest młody polski metaloplastyk - Szymon Burakowski, ale klosze zostały sprowadzone aż ze Stambułu.

Muzeum Ikon nie posiada ekspozycji stałej przygotowanej pod katem zwiedzających. Ze względu na taką specyfikę w 2020 roku przystąpiono do realizacji nowego programu działania. Polega on na systemie comiesięcznych seminariów i wykładów, które uczynią z muzeum ośrodek popularyzacji kultury prawosławnej, zrzeszający wielkie grono osób zajmujących się naukowo i pasjonujących się sztuką wschodniochrześcijańską. Funkcjonują trzy stałe cykle wykładowo-seminaryjne: Seminarium „Wokół Nowosielskiego”, „Spotkanie Muzyczne”, „Spotkanie Filmowe”, ale także „Koncert Muzyki Cerkiewnej” oraz „Koncert Eksperymentalny”. Każde ze spotkań w Muzeum Ikon jest znaczącym wydarzeniem w życiu kulturowym i artystycznym Warszawy.

Działalność wystawiennicza oparta została na organizowaniu wernisaży oraz dużych wystaw czasowych.

Muzeum Ikon na Ochocie nie ma stałych godzin otwarcia, dlatego wizytę w nim warto wcześniej uzgodnić telefonicznie tel. 688-842-104.

Nabożeństwa w cerkwi odprawiane są w języku polskim. W soboty o godz. 18 jest nabożeństwo wieczorne, w niedziele o 10 Święta Liturgia.

Maria i Przemysław Pilich