Wycieczka rowerowa Śladami Powstania Warszawskiego 2023 - relacja z piosenką Sanitariuszka Małgorzatka - historia miejsc i bohaterów, plany na kolejne edycje- Bartosz Popczyński

Jak co roku, niezmiennie od 9 lat, zorganizowałem wycieczkę rowerową Śladami Powstania Warszawskiego, której myślą przewodnią jest Powstanie Warszawskie. Zawsze wycieczce towarzyszy wybrana powstańcza piosenka.  W 2023 r. wybrałem piosenkę „Sanitariuszka Małgorzatka”. Akcja utworu toczy się na Mokotowie, dlatego też miejscem spotkania była okolica Alei Róż, na której mieszkała tytułowa bohaterka. Jak wiadomo, kobiety podczas Powstania pełniły zwykle funkcje sanitariuszek lub łączniczek, ale były także  pielęgniarkami, lekarkami, magazynierkami, kanalarkami, saperkami, niosły pomoc walczącym żołnierzom, brały udział w wartach, gotowały, prowadziły szwalnie, łaźnie, zajmowały się służbą ppoż.

Jednym z przystanków na naszej trasie był Ogród Botaniczny, przy którym przedstawiłem relację  Witolda Cegieły  ps. „Tolek”, który miał być g o ś c i e m ho n o r o w y m wycieczki. Niestety generał czas zadecydował inaczej. „Tolek”  opowiadał mi historię ataku na obecny gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, w którym wówczas stacjonowali Niemcy. Wszystko, co zapamiętałem, przekazałem uczestnikom wycieczki. Dalej udaliśmy się na ul.  Puławską 140, gdzie znajdowała się fabryka sztucznego miodu wspomniana w piosence.

Kolejny przystanek, na skrzyżowaniu ulic Krasickiego i Naruszewicza poświęcony był broni wykorzystywanej w  Powstaniu.  W tym miejscu jest  ostrzelana pociskami  furtka, która  przypomina sito.  Tutaj przedstawiłem uczestnikom wycieczki pistolet maszynowy Sten, który w piosence odegrał ważną rolę.

Na następnym  przystanku pokazałem dom, w którym tytułowa bohaterka czytała komunikat. Co ciekawe naprzeciwko niego znajduje się  inny również mocno ostrzelany dom, który od Powstania do dzisiaj nie został wyremontowany.

 Dalej przy ulicy Malczewskiego oglądaliśmy   willę Brodziszów, gdzie  wykonano jedyne istniejące do dzisiaj zdjęcie sanitariuszki Małgorzatki, która  nazywała się Janina Załęska-Niewiarowska ps.  „Małgorzata”. Sanitariuszka otrzymała tę  piosenkę w prezencie od wdzięcznego pacjenta  Jana Markowskiego ps. „Krzysztof”. Słowa piosenki napisał Mirosław Jezierski ps. „Karnisz”. Sanitariuszka Małgorzatka brała udział w ewakuacji rannych na Służewie, a następnie poza Warszawę. Po wojnie ukończyła SGGW i Wydział Biologii na UW. Zmarła 12.01.1994 r. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim. Pokonując kolejny odcinek trasy dotarliśmy do Parku Dreszera, który co prawda nie pojawia się w piosence, ale warto o nim pamiętać w kontekście wojennych walk wokół niego.

Przedostatnim punktem wycieczki było miejsce, gdzie poległa niezwykle odważna dziewczyna, która nie pojawia się w piosence, jednak bezwzględnie trzeba  oddać jej hołd.  To Katarzyna Borowińska ps. „Magda”, sanitariuszka i łączniczka AK, która poległa 26 września 1944 r. na ulicy Dąbrowskiego 30 podczas  szturmu  czołgów niemieckich. 

Ostatnim miejscem postoju było skrzyżowanie ul. Rakowieckiej z ul. Sandomierską, naprzeciw którego najprawdopodobniej stacjonowały „Tygrysy”. Jeden z nich został uwieczniony w piosence. Tutaj najłatwiej dostrzec miażdżącą różnicę w zasobach i jakości broni w dyspozycji Niemców i polskich dzielnych Powstańców.

Tak zakończyła się 9. wycieczka rowerowa i już dziś serdecznie zapraszam na kolejną 10. jubileuszową edycję, która zbiegnie się z obchodami 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

Spotykamy się w piątek 2.08 godz. 19.00 przy Ochockim Tryptyku Powstańczym na Korotyńskiego 12a. Objedziemy miejsca pamięci związane z walkami powstańczymi na Ochocie. Warto zabrać ze sobą znicze. Planujemy na trasie niespodzianki.

Bartosz Popczyński

Leśnik, edukator leśny, pasjonat kolarstwa, historii Powstania Warszawskiego, pszczelarstwa i ornitologii

Czytaj również: