Pani Halina - ochocka Wyklęta i kochana

Wykleci to taki wydawałoby się odległy temat. Jest ich nie wielu żyjących. Obcowanie z nimi to taki przywilej. Jak ich prosimy o wspomnienia to często odmawiają. Otwierają się tylko przed „swoimi”. To taki nawyk z czasów gdzie miało ich nie być a ich koledzy byli chowani na wysypiskach śmieci lub jak dobrze poszło w bezimiennych mogiłach.

Miałem taki przywilej poznać panią Halinę Bazylewską z domu Waszczuk. Mieszkała wiele lat w budynku przy Szczęsliwickiej 4 i długo trwało zanim wypiliśmy kilka wspólnych herbat w jej małym mieszkaniu. Była szefową swojej wspólnoty mieszkaniowej, która zarządzałem. Wszyscy w kamienicy słuchali pani doktor. Miała autorytet mimo swojej wrodzonej skromności.

Była zawsze pogodna i z pozoru naiwna. Jednak jak stałem się dla niej „swój” to nagle poznałem twardą, konsekwentną i odważną starszą panią poruszającą się zawsze o lasce.

Szczęśliwicka 4 - w tym domu mieszkała Halina Bazylewska

Do dzisiaj pamiętam jej takie niespotykane powiedzenia i zwroty. Zawsze mówiła o swoich rodzicach Tatuś i Mamusia. Jak miała podjąć jakąś decyzje to zawsze pytała czy to jest uczciwe? Nie czy zgodne z prawem tylko czy uczciwe.
- Zgodnie z prawem to nas sadzali na Mokotowie – mawiała. Kiedyś dała mi do przeczytania swój wyrok była tak naprawdę z niego dumna. Wtedy było mało wspomnień, IPNu i chętnych do rozmawiania o tych czasach publicznie. Pani Halina zawsze chętnie opowiadała „swoim", co się wtedy działo. „Pewnie Bóg tak chciał. Przecież w więzieniu poznałam Wiktora mojego męża, był ludowcem z Batalionów Chłopskich”. Dzisiaj jak sięgnąłem do dokumentów i wspomnień doszedłem do wniosku, że pewnie się tam gdzieś w niebie ucieszy jak napiszę o niej kilka słów. A jest, o czym. Poznałem prawdziwego bohatera, trzymałem za ręce w ciężkich chwilach i a czasami dostawałem opr. jak coś źle poszło. Wszyscy kochaliśmy panią Halinkę.

Urodziła się w roku 1923 w Łunińcu 40 km od wschodniej granicy Polski.
Tatuś, Edward Waszczuk, znany w mieście działacz społeczny, pewny aresztowania przez NKWD, próbował uciec na zachód. Po tygodniu wrócił, ponieważ okazało się, że dalsza ucieczka z powodu toczących się działań wojennych, nie była możliwa. Powiedział do żony i dzieci: „Wojna będzie długa i ciężka. Kto przeżyje, spotkamy się w Międzyrzecu Podlaskim” (rodzinnej miejscowości rodziców). Następnego dnia o świcie został aresztowany przez NKWD i na długo słuch po nim zaginął. Okazało się, że wyładował na Syberii a potem u Andersa. Jej mamusia Wiktoria, wychowana na Podlasiu pod zaborem rosyjskim, nie miała wątpliwości, jaki los czeka ją i dzieci. Pokonując wiele trudności z czwórką dzieci przedostała się do Międzyrzeca w Generalnej Guberni.

Przedwojenne czasy na Kresach. Halina Waszczuk pierwsza z prawej na dole.

W Międzyrzeczu cała czwórka dzieci razem z mamą zostali zaprzysiężeni i stali się żołnierzami Armii Krajowej. Jej najmłodsza siostra miała wtedy 13 lat. Tam przeżyli pogrom żydów, ukrywając małą Ninkę córkę doktora Sztulmana. Pamiętam jak wspominała, że " jak przez szparę w okiennicy zobaczyła wóz z zabitymi, zwisającą zakrwawioną nogę, stopą uderzającą o bruk. Zabitych Żydów wywożono na pobliski kirkut"

Z piętnastu tysięcy Żydów mieszkających przed wojną w Międzyrzecu Podlaskim, po wojnie wróciło stu siedemnastu.

Po tym wszystkim została posłana do Warszawy. Po wkroczeniu sowietów na Podlasie reszta rodziny ucieka i lutym 1945 roku spotykają się w Warszawie. Odnalazł się też ojciec.

Wielokrotnie zastanawialiśmy się, jak to możliwe, że pomimo tylu dramatycznych przeżyć ojca i zaangażowania w pracę konspiracyjną całej rodziny, wszyscy przeżyliśmy. Widzę jedno wytłumaczenie. Przed wojną nasza rodzina została uroczyście ofiarowana w kościele, który budował mój ojciec, Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. - Wspomina po latach.

W tym czasie jest już doświadczonym członkiem podziemia. Od początku związana z wywiadem AK z wydziałem "Wschód". Następnie od sierpnia 1944 do 14.05.1946 w komórce wywiadowczej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj pod kryptonimem "Liceum". Pełniła funkcje sekretarki zastępcy szefa wywiadu, łączniczki i kasjerki. W działalności konspiracyjnej występowała, jako Wanda Orłowska i Maria Kuczyńska oraz posługiwała się pseudonimami „Tyczyńska”, „Celińska” i „Halina”.

Po szeregu wpadek zostaje aresztowana w Łodzi. Wspominała to tak: " Dokonało się to w sposób dość oryginalny. Nocowała ze mną koleżanka ze studiów, (która na szczęście po tygodniu została zwolniona). Wyszłyśmy z domu, prowadzone elegancko pod rękę przez dwóch panów w cywilu - moim "kompanem" był kapitan Humer."

Była również konfrontowana ze swoim dowódcą Barbarą Sadowską w obecności największego zbira UB ówczesnego majora Józefa Różańskiego.  Po ciężkim śledztwie w więzieniu na Mokotowie została skazana  18.07.1947 przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na 4 lata więzienia z pozbawieniem praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 5 lat oraz na przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa.

O późniejszej działalności pani Haliny napiszę przy innej okazji, bo to zupełnie osobny rozdział.

Czytaj również: